Στην αμερικανική κινηματογραφική ταινία με τίτλο “Ο τελευταίος samurai” βλέπουμε τον πρωταγωνιστή σε μια σκηνή μάχης με πολεμικά σπαθιά να μην μπορεί να συγκεντρωθεί, να είναι διασπασμένη η σκέψη του και ως αποτέλεσμα διαρκώς να ηττάται από το σπαθί του αντιπάλου. Βλέποντας την οδύνη και την απόγνωση στο βλέμμα του φίλου του, ένας συμπολεμιστής του τον προσεγγίζει και τον συμβουλεύει ότι αν θέλει να απαλλαγεί από αυτή την οδύνη και να μπορέσει να συγκροτηθεί οφείλει να ακολουθήσει ριζικώς διαφορετική πορεία. Τον προτρέπει να πραγματοποιήσει μια κατάσταση που συμπυκνώνεται με την αγγλική φράση “no mind”. Συγκεκριμένα του λέει: You mind about the sword, mind the people, mind the enemy… Too many minds. No mind… (Σκέφτεσαι και νοιάζεσαι για το σπαθί, για τους ανθρώπους, για τον εχθρό, πολλοί νόες λειτουργούν ταυτόχρονα. Μην χρησιμοποιείς τον Νου – όχι στον βαθμό που ο νους σε ελέγχει και όχι εσύ αυτόν).
Στο άκουσμα της προτροπής no mind ο ήρωας της ταινίας ξαφνιάζεται όμως σύντομα συνειδητοποιεί την βαρυτητά της. Πολύ σύντομα εφαρμόζει τη συμβουλή του συμπολεμιστή του, εστιάζει αποκλειστικά και μόνο σε αυτό που κάνει στην παρούσα στιγμή και με πολύ μεγαλύτερη ηρεμία και νηφαλιότητα επιτυγχάνει τελικά να αποκρούσει τις επιθέσεις του σπαθιού και να επικρατήσει του αντιπάλου του.
Η φράση no mind συγκεντρώνει ίσως το συμπυκνωμένο νόημα και τη σοφία πολυάριθμων πνευματικών δασκάλων, φιλοσόφων και θρησκευτικών παραδόσεων ανα τους αιώνες. Ο ορθόδοξος χριστιανισμός μας μιλά για την προσευχή που είναι η κοινωνία με την βαθειά καρδία και η θεία κοινωνία με παράλληλη κένωση των λογισμών του νου. Ο βουδιστικός διαλογισμός και οι πρακτικές του ζεν αναφέρονται στην κατάσταση επίτευξης της κενότητας, δηλαδή της απελευθέρωσης από την άγνοια του αυτοαδράγματος (self grasping ignorance). Όλες οι πνευματικές σχολές αναφέρονται σε μια κατάσταση εγρήγορσης και πνευματικής ετοιμότητας η οποία για να επιτευχθεί προϋποθέτει την πλήρη απουσία λογισμών, συναισθημάτων, σκεπτομορφών και πάσης φύσεως προϊόντων της εγωικής φύσης του ανθρώπου. Στον πανέμορφο ψαλμό της μεγάλης εβδομάδας η ορθόδοξη πνευματικότητα μας καλεί να είμαστε σε εγρήγορση διότι “Ιδού ο νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός. Και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα. Ανάξιος δε, ον ευρήσει ραθυμούντα”.
Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι με τον όρο no mind δεν εννοούμε την κατάσταση του να βρεθεί κάποιος υπό του νοός (ύπνος). Δεν επιδιώκουμε δηλαδή τον ύπνο, ούτε κυριολεκτικά αλλά ούτε και μεταφορικα. Δεν θέλουμε μια κατάσταση μειωμένης συνειδητότητας όπως αυτή μπορεί να προκύψει από ραθυμία, αδιαφορία, πλήξη, άρνηση, κατάθλιψη, παραίτηση ή ακόμα χειρότερα από χρήση παραισθησιογόνων, ψυχοτρόπων και ναρκωτικών ουσιών. Θέλουμε αντιθέτως μια κατάσταση υπέρ και πέραν του νοός, μια κατάσταση υπερ-αυξημενης συνειδητότητας, άκρας επαγρύπνησης, προσοχής και έντιμης αυτοπαρατήρησης. Και λέμε έντιμης διότι “κοιτώντας πρώτα την καμπούρα μας και όχι αυτή του διπλανού μας” θέτουμε τις βάσεις για την κατ’ουσίαν ευθύνη διαχείρισης της ζωής μας και του μονοπατιού της αυτογνωσίας. Προσοχή βέβαια να μην πιαστούμε και στον αντίθετο πόλο, στο αντίθετο άκρο πνευματικής αδρανοποίησης διαμέσου της πολυπραγμοσύνης και της υπερδιανοητικότητας. Και αυτός ο πόλος, όπως και ο πόλος της απόλυτης ραθυμίας και διανοητικής αδράνειας, μπορεί να προκαλέσει εξίσου μεγάλη ζημία και να μας εξοστρακίσει από τον ποθητό κόσμο του μέτρου.
Στην πολύβοη και άκρως πλανεμένη επίπλαστη πραγματικότητα του ο επίγειος άνθρωπος δεν μπορεί να έχει άλλο δρόμο προς τη λύτρωση από την παράκαμψη των κελευσμάτων της σάρκας και του εγωικού εαυτού και την απόδραση από την φυλακή του χρόνου και των πέντε αισθήσεων. Κλείνοντας τον διακόπτη και επιτυγχάνοντας ολοένα και πιο συγκροτημένα την κατάσταση του no mind, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι για να ζήσουμε ειρηνικά σε αυτό τον κόσμο, πρέπει να μάθουμε να τον εγκαταλείπουμε συνειδητά πριν από τον φυσικό μας θάνατο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι θυμόμαστε την αναγκαιότητα της κατάστασης no mind συνήθως όταν οι καταστάσεις της ζωής μας μας ξεπερνούν και ψυχολογικά βρισκόμαστε με την πλάτη στον τοίχο, έχοντας κατ’ουσίαν βιώσει πνευματικό τέλμα. Χρησιμοποιούμε δηλαδή την πρακτική του no mind στη ζωή μας κυρίως κατασταλτικά και θεραπευτικά για την επείγουσα αντιμετώπιση και επίλυση των επίγειων προβλημάτων μας. Μήπως όμως η πιο ουσιώδης χρησιμότητα του no mind έγκειται στην προληπτική και προστατευτική του λειτουργία ΠΡΙΝ συσσωρευτούν βαθιά τα προβλήματα και εκδηλωθούν με τη μορφή ανισσοροπίας ή ασθένειας ψυχοσωματικής; Ας στοχαστούμε σε όλες αυτές τις συνειδητοποιήσεις και ο καθένας μας ας πάρει ουσιαστικές αποφάσεις για τη διαχείριση και ευθύνη της ζωής του μέσα από το πρίσμα του no mind στο ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ.
