Αντιστοιχία φθόγγων και γραμμάτων
Το ελληνικό αλφάβητο δεν έχει για όλους τους φθόγγους ξεχωριστά γράμματα. Συνεπώς για να γράψουμε τους φθόγγους ου, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ, μεταχειριζόμαστε δύο γράμματα για τον καθένα. Από το άλλο μέρος έχουμε περισσότερα γράμματα που παριστάνουν τον ίδιο φθόγγο. Για το φθόγγο ο έχουμε δύο γράμματα: το ο και ω, για το φθόγγο ι έχουμε τρία: το η, το ι και το υ.
Φωνήεντα και σύμφωνα
Οι φθόγγοι χωρίζονται σε φωνήεντα και σε σύμφωνα.
Φωνήεντα είναι οι φθόγγοι που μπορούν να σχηματίσουν μόνοι τους συλλαβή:
(α), (ε), α-έ-ρας.Σύμφωνα είναι οι φθόγγοι που δεν μπορούν να σχηματίσουν μόνοι τους συλλαβή και πηγαίνουν πάντοτε μαζί με φωνήεντα:
(λ), (γ), λέ-γω.Και τα γράμματα που παριστάνουν τους φθόγγους χωρίζονται σε φωνήεντα και σε σύμφωνα.
Φωνήεντα είναι τα γράμματα α, ε, η, υ, ι, ο, θ, ω.
Σύμφωνα είναι τα γράμματα β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ, μ, ν, ξ, π, ρ, σ, (-ς), τ, φ, χ, ψ.
Σημείωση:
Στην αρχαία εποχή το η προφερόταν σαν εε, το ω σαν οο και τα φωνήεντα α, ι, υ άλλοτε σαν απλά α, ι, υ και άλλοτε σαν αα, ιι, υυ. Γιαυτό το η και το ω ονομάζονταν μακρόχρονα, το ε και το ο βραχύχρονα και τα α, ι, υ δίχρονα.
Αρχικά και τελικά γράμματα
Το πρώτο γράμματα σε μια λέξη λέγεται αρχικό, το τελευταίο τελικό. Στη λέξη βότανο αρχικό είναι το β, τελικό το ο.
Ορθογραφία:
Το γράμματα ς το μεταχειριζόμαστε αντί για το σ, όταν είναι τελικό σε μια λέξη: σωστός.
Τελικά σύμφωνα
Τελικά σύμφωνα είναι στη γλώσσα μας το ς και το ν. Σε άλλα σύμφωνα τελειώνουν μερικά επιφωνήματα και λέξεις ξένεις: αχ! ουφ! Αδάμ, χερουβείμ, Ισσάκ, σοφέρ, Μωάμεθ, κτλ.
Διπλά γράμματα
Τα γράμματα ξ και ψ λέγονται διπλά, διότι το καθένα παριστάνει δύο φθόγγους, το ξ τους φθόγγους κσ και το ψ τους φθόγγους πσ, λοξός, ψυχή, ξεψαχνίζω, εξάψαλαμος.
Ορθογραφία:
Το (πσ) γράφεται πάντοτε με ψ. Το (κσ) γράφεται με ξ, όχι όμως στις λέξεις που είναι σύνθετες με το εκ: έξω, άξιος, αλλά εκ-στρατεία.
Πηγή
Νεοελληνική γραμματική του Μανώλη Τριανταφυλλίδη
