- Ελληνική γλώσσα, Μαθήματα Αρχαίων Ελληνικών

Ετυμολογίες στον Σωκρατικό διάλογο “Κρατύλος” του Πλάτωνα

Άνθρωπος: παραφθορά του αναθρών (αναθρεί = εξετάζει, διαλογίζεται, κοιτάζει προς τα πάνω) α (αυτά) όπωπε (βλέπει, παρατηρεί), δηλαδή, το ον που εμβαθύνει σε ότι παρατηρεί με τη βοήθεια του ανώτερου ή έλλογου νου.

Αγαθόν: παραφθορά του θοόν (ταχύ, γρήγορο) Γω αγαστώ (αγάστον = θαυμαστό), δηλαδή, αξιοθαύμαστη γρήγορη
πορεία.

Αδικία: α στερητικό + δίκαιο, δηλαδή, αυτό που εμποδίζει το δίκαιο.

Αισχρόν: παραφθορά του αεισχορούν από το αεί (πάντα) ισχόντι (εμποδίζει) τον ρουν (τη ροή), δηλαδή, εκείνο που μονίμως εμποδίζει την πορεία.

Ακολασία: παραφθορά του ακολουθία (συμπόρευση) τοις πράγμασι, δηλαδή, προσκόλληση στα γήϊνα.

Αλήθεια: παραφθορά του θεία άλη (θεϊκή περιπλάνηση), δηλαδή, πρόοδος στην πορεία του Θεού (εναλλακτικά, η λέξη σχηματίζεται και από το α στερητικό + λήθη, δηλαδή, ανάμνηση ή ανάκληση των καταχωρημένων εγγραμμάτων στην ψυχή).

Αμάθεια: παραφθορά του άμα θεώ ιόντος, δηλαδή, κίνηση «ελέω» θεού.

Ανάγκη: παραφθορά του άγκη (φαράγγι), δηλαδή, η δύσβατη – δύσκολη – πορεία.

Ανδρεία: παραφθορά του ανρεία (αντίθετη ροή), δηλαδή, πορεία αντίθετη στην αδικία και σύμφωνη με το δίκαιο.

Αρετή: παραφθορά του αερείτη (πάντα ρέουσα) και του αιρετή (επιθυμητή) -το ασχέτως και ακωλύτως αεί ρέον- δηλαδή, η απρόσκοπτη, ανεμπόδιστη, συνεχής και επιθυμητή ροή ή φορά.

Βλαβερό: παραφθορά του βουλόμενον (που θέλει) άπτειν (να συγκρατεί) ρουν, δηλαδή, εκείνο που θέλει να ανακόπτει τη
ροή ή την πορεία.

Δαίμων: παραφθορά του δαήμων (γνώστης), δηλαδή αυτός που ξέρει την αλήθεια.

Δειλία: παραφθορά του δεσμός + λίαν (πολύ), δηλαδή, ισχυρή προσκόλληση στα εγκόσμια ενάντια στη σωστή φορά και πορεία.

Δίκαιον: παραφθορά του διαιών (αυτό που περνά ανάμεσα) + κάων (αυτό που καίει), δηλαδή, το δημιουργικό πυρ που διατρέχει το σύμπαν και ενυπάρχει μέσα σε όλα τα δημιουργήματα, ο κυρίαρχος Νους, που διευθετεί τα πάντα, ο θείος Λόγος.

Δικαιοσύνη: παραφθορά του δικαίου συνέσει (κατανόηση), δηλαδή, κατανόηση του δικαίου.

Εκούσιον: παραφθορά του είκον (που υποχωρεί) τω ιόντι (στο κινούμενο), δηλαδή, προσαρμογή στη φορά, που γίνεται βέβαια ηθελημένα.

Έρως: παραφθορά του εισρείν, δηλαδή εισροή απέξω ή εξωτερική (ελκτική) δύναμη.

Ζημιώδες: παραφθορά του δούντι (που δένει) το ίον (το κινούμενο), δηλαδή, αυτό που αναχαιτίζει την κίνηση ή πορεία.

Ήρως: παραφθορά του έρως, δηλαδή, αυτός διακατέχεται από έλξη προς το αγαθό.

Κίνησις: παραφθορά του κιείνησης από το έσις (ορμή) και κιείν ή ιέναι (πορεύομαι), δηλαδή, ορμητική πορεία.

Μνήμη: παραφθορά του μονή (παραμονή), δηλαδή, τα διατηρούμενα καταχωρημένα εγγράμματα στην ψυχή.

Νόησις: παραφθορά του νέον έσις, δηλαδή έφεση για το νέο, επιθυμία ανανέωσης, αντίληψη της αναγκαιότητας για αναγέννηση.

Ον: παραφθορά του ίον (κινούμενο), δηλαδή, το αυτοκινούμενο είναι.

Ουσία: παραφθορά του εσσίο ή εστία ή εστί (είναι, υπάρχει) και του ωσία (ώθηση), δηλαδή, αυτό που υπάρχει και κινεί τα πάντα.

Σοφία: παραφθορά του φοράς εφάπτεσθαι, δηλαδή, επαφή ή σύγκλιση με τη φορά ή κίνηση.

Στάσις: από το α στερητικό + έσις (ορμή), δηλαδή, χωρίς ορμή ή δίχως κίνηση.

Σύνεσις: παραφθορά του συνιέναι (συμπόρευση), δηλαδή, συμπόρευση της ψυχής με την εξελικτική πραγματικότητα.

Σώμα: παραφθορά του σήμα (τάφος), δηλαδή, τάφος της ψυχής.

Σωφροσύνη: από το σωτηρία + φρόνησης, δηλαδή, σωτηρία μέσω συνειδητοποίησης και αποδοχής της εξελικτικής πορείας.

Φρόνησις: παραφθορά του φοράς και ρου νόησης καθώς και φοράς όνησι, δηλαδή, αντίληψη της κίνησης και της μεταβολής ή αντίληψη της εξελικτικής πορείας καθώς και αναγνώριση της ωφέλειας από την εξελικτική πορεία.

Ψεύδος: παραφθορά του καθεύδω (ησυχάζω, αναπαύομαι, κοιμούμαι), δηλαδή, χωρίς κίνηση ή άσχετο με τη
ρέουσα πραγματικότητα.

Ψυχή: παραφθορά του φύσιν οχεί (κινεί) και έχει (συγκρατεί, εξουσιάζει), δηλαδή, αυτό που κινεί και συγκρατεί ή εξουσιάζει τη φύση.

——————————————–
* Ο αρχαίος ελληνικός μυστικισμός είχε έντονα φιλοσοφικό και θρησκευτικό χαρακτήρα, που καθρεπτιζότανε στην ετυμολογία πολλών λέξεων, και γι’ αυτό δεν επιτρεπότανε στον καθένα να πλάθει αυθαίρετα λέξεις προκειμένου η ονομασία κάθε πράγματος να υποδηλώνει την ουσία του. Έτσι, η ονοματοδοσία θεωρείτο τέχνη, τέχνη του λόγου, και ανετίθετο σε ειδικούς ονοματουργούς, όπως ακριβώς η ζωγραφική θεωρείται τέχνη της απεικόνισης και ανατίθεται σε ειδικούς καλλιτέχνες. Δύο βασικές έννοιες, που επηρέασαν την αρχαία λογοπλασία, ήταν η έννοια της μεταβολής και η έννοια της φοράς. Η έννοια της μεταβολής αναφέρεται στην αρχαία πεποίθηση ότι τα πάντα κινούνται (ρέουν) και τίποτα δε μένει ποτέ σταθερό. Η έννοια της φοράς, πάλι, αναφέρεται στην αρχαία πεποίθηση ότι η κίνηση (ροή) των πάντων είναι εξελικτική, έχει σκοπό, την απελευθέρωση του πνεύματος από τα δεσμά της ύλης, και ακολουθεί συγκεκριμένη πορεία, την κατάκτηση της αρετής. Οι δύο αυτές έννοιες είναι ο απόηχος των βαθύτερων φιλοσοφικών στοχασμών του γένους, που αναδύεται μέσα από την ετυμολογία του Σωκράτη.

(Από το βιβλίο του Αντώνη Ν. Κονταράτου, Καθηγητού Πανεπιστημίου: «ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ: Η Απόκρυφη Διδασκαλία», ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΛΟΥΚΑ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΜΠΕΛΛΩΝΙΑ, 1999).

Πηγή: http://eoniaellhnikhpisti.blogspot.gr/2010/05/blog-post_8208.html

Σχετικά Ομάδα Consciousness.gr

Διαδρομές αυτογνωσίας και αυτοπραγμάτωσης
Διαβάστε όλα τα άρθρα από Ομάδα Consciousness.gr