Ημερολόγιο αυτογνωσίας
- Βυζαντινά και εκκλησιαστικά κείμενα, Εσχατολογία και μεταθανάτια πορεία, Ημερολόγιο αυτογνωσίας, Θεολογία, Πνευματικότητα, Φιλοσοφία

Ημερολόγιο αυτογνωσίας 19 Νοεμβρίου 2022

Σήμερα τελείται το μνημόσυνο των σαράντα ημερών του Χρήστου. Παραθέτω εδώ μερικές πληροφορίες και γνώσεις σχετικώς με την εθιμοτυπική και ορθόδοξη δογματική αλλά ταυτόχρονα και την ανθρώπινη βιωματική και πνευματική πτυχή του θέματος.

Αναλογίζομαι την ίδια στιγμή ότι αυτές οι ιερές για την ψυχή που αποδημεί ημέρες μας καλούν σε μετάνοια, εξομολόγηση, προσευχή και αναζήτηση της Κοινωνίας προσώπων και Θεού Πατέρα. Όπως η ψυχή του ανθρώπου που έφυγε έτσι και οι ψυχές των οικείων του αναζητούν στο εδώ και τώρα της επίγειας πραγματικότητας την εσωτερική ειρήνη και την ησυχία της βαθείας καρδίας.

Οι περισσότεροι τελούν τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων καθαρά από λόγους παράδοσης. Παραδοσιακά η προετοιμασία του μνημόσυνου ήταν έργο της οικογένειας με πληθώρα εθίμων. Τα μνημόσυνα τελούνταν κάθε Σάββατο με εξαίρεση σημαντικές θρησκευτικές εορτές, ενώ σήμερα τελούνται και Κυριακές. Η προετοιμασία του μνημόσυνου ξεκινούσε από τετάρτη με προετοιμασία των κολύβων, των ψωμιών και των πρόσφορων. Τα μέλη της οικογένειας, ήταν καλό να κοινωνήσουνε την ημέρα του μνημοσύνου, κατόπιν νηστείας.

Τα μνημόσυνα είναι άρρηκτα δεμένα επίσης με τη Θεολογία της Ορθοδοξίας για τη ζωή μετά το θάνατο. Στην Ορθόδοξη Παράδοση υπάρχουν τέσσερα μνημόσυνα. Το τριήμερο, το εννιαήμερο, το σαρανταήμερο και το ετήσιο μνημόσυνο. Όλα δημιουργήθηκαν για να βοηθήσουν στο ταξίδι της ψυχής από τη γη στον ουρανό.

Ποιό είναι όμως αυτό το ταξίδι σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση; Αρχίζει λίγο πριν πεθάνει ο άνθρωπος όταν βλέπει άτομα που γνωρίζει, αλλά έχουν φύγει από τον κόσμο αυτό, γύρω του. Αυτό γίνεται κατά Θεία Οικονομία για να καταλάβει ο ψυχοραγών ότι έφτασε η ώρα που θα συναντήσει ουράνιες υπάρξεις. Όταν τελικά ο άνθρωπος πεθαίνει χωρίζεται η ψυχή από το σώμα. « Οίμοι, οίον αγώνα έχει η ψυχή χωριζομένη εκ του σώματος » λέει ένα ιδιόμελο της Νεκρώσιμης Ακολουθίας για να δείξει ότι ο πραγματικός αγώνας τώρα αρχίζει για την ψυχή. Εκείνη τη στιγμή τη ψυχή παραλαμβάνει ο Φύλακας Αγγελός της. Όταν χωρίζεται από το σώμα και καταλάβει ότι φεύγει από τα άτομα που αγαπά πλημμυρίζει από θλίψη. Τις δυο πρώτες ημέρες η ψυχή μαζί με τους αγγέλους γυρίζει στους τόπους όπου έζησε και ειδικά εκεί όπου έπραξε καλά έργα. Εκείνη θα μας βλέπει, θα μας μιλάει αλλά εμείς ούτε θα μπορούμε να τη δούμε, ούτε να της μιλήσουμε. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός περιγράφει στη Νεκρώσιμη Ακολουθία έξοχα την κατάσταση της ψυχής εκείνη την ώρα « Πρός τους ανθρώπους τα χέρια απλώνει, και κανείς δεν τη βοηθά. ».

Οι επόμενες ημέρες είναι ημέρες σταδιακής περιδιάβασης της ψυχής από το αιθερικό προς το αστρικό σώμα και μετά, εφόσον ξεφύγει από τις πλάνες και τον πόλεμο των “καλών” και “κακών” δαιμόνων των αστρικών περιοχών (των γνωστών κατά την ορθόδοξη παράδοση “τελωνείων”), προς το ανώτερο νοητικό σώμα και την τελική λύτρωση. Κάθε παράδοση και θρησκεία έχει την δική της δογματική προσέγγιση με κάποιες διαφοροποιήσεις. Ένα κοινό σημείο ωστόσο στο οποίο συγκλίνουν όλες οι παραδόσεις είναι οι σαράντα ημέρες. Οι σαράντα ημέρες φαίνεται ότι είναι κομβικό σημείο-κλειδί για την μετέπειτα πορεία της ψυχής και την κατάταξή της σε μια νέα κατάσταση ύπαρξης. Περισσότερα για το θέμα αυτό (των τεσσαράκοντα) αναφέρονται σε ξεχωριστό άρθρο του παρόντος ιστολογίου.

Στην ορθόδοξη εκκλησία κατά τη διάρκεια του μνημοσύνου ψάλλεται η μνημόσυνος ακολουθία, ως ακολούθως.

Πρωτότυπο κείμενοΝεοελληνική απόδοση
Ευλογητός ει Κύριε, δίδαξον με τα δικαιώματα σου.Είσαι άξιος να ευλογηθείς (δοξαστείς) Κύριε, δίδαξέ με τα δικαιώματά σου.
Των Αγίων ο χορός εύρε  πηγήν της ζωής  και θύραν Παραδείσου,εύρω καγώ την οδόν δια της μετανοίας, το απολωλός  πρόβατον εγώ ειμί, ανακάλεσαι με, Σωτήρ, και σώσον με.Ο χορός των αγίων βρήκε την πηγή της ζωής και την πόρτα του παραδείσου,θα βρω κι εγώ το δρόμο με τη μετάνοια, εγώ είμαι το χαμένο πρόβατο, ξανακάλεσέ με, Σωτήρα, και σώσε με.
Ευλογητός ει Κύριε, δίδαξον με τα δικαιώματα σου. Είσαι άξιος να ευλογηθείς (δοξαστείς) Κύριε, δίδαξέ με τα δικαιώματά σου.
Ο πάλαι μεν εκ μη όντων πλάσας με και εικόνι σου θεία τιμήσας,παραβάσει   εντολής   δε πάλιν με επιστρέψας  εις γην εξ ης ελήφθην, εις το καθ’ ομοίωσιν επανάγαγε, το αρχαίον  κάλλος αναμορφώσασθαι.Εσύ που τον παλιό καιρό με έπλασες από το μηδέν και με τίμησες με τη θεία σου εικόνα,αφού παραβίασα την εντολή Σου με γύρισες πάλι στη γη από την οποία προέρχομαι, επανέφερέ με στο καθ’ ομοίωσιν για να ξαναβρώ την παλιά ομορφιά.
Ευλογητός ει Κύριε, δίδαξον με τα δικαιώματα σου.Είσαι άξιος να ευλογηθείς (δοξαστείς) Κύριε, δίδαξέ με τα δικαιώματά σου.
Εικών ειμί της αρρήτου δόξης σου, ει και στίγματα φέρω πταισμάτων,οικτείρησον το σον πλάσμα Δέσποτα, και καθάρισον ση ευσπλαγχνία, και την ποθεινήν πατρίδα παράσχου μοι, Παρα­δείσου πάλιν ποιών πολίτην με.Είμαι εικόνα της ανείπωτης δόξας Σου, αν και φέρω σημάδια της αμαρτίας.Λυπήσου το πλάσμα Σου Δέσποτα και καθάρισέ το με την ευσπλαχνία Σου, και δώσε μου την πατρίδα που ποθώ κάνοντάς με ξανά πολίτη του Παραδείσου.
Ευλογητός ει Κύριε, δίδαξον με τα δικαιώματα σου.Είσαι άξιος να ευλογηθείς (δοξαστείς) Κύριε, δίδαξέ με τα δικαιώματά σου.
Ανάπαυσον, ο θεός τη δούλη σου, και κατάταξον αυτήν εν Παραδείσω,όπου χοροί των Αγίων Κύριε, και οι Δίκαιοι εκλάμψουσιν ως φω­στήρες, την κεκοιμημένη δούλη σου ανάπαυσον, παρορών αυτής πάντα τα εγκλήματα.  Ανάπαυσε, Θεέ, τη δούλη σου, και τοποθέτησέ την στον Παράδεισο,όπου βρίσκονται οι χοροί των αγίων και οι δίκαιοι θα λάμψουν σαν τους φωτοδότες [τον ήλιο και τη σελήνη]. Ανάπαυσε τη  δούλη σου που έχει κοιμηθεί παραβλέποντας όλα τα αμαρτήματά της.
Δόξα Πατρί, και Υιώ, και Αγίω Πνεύματι.Δόξα στον Πατέρα, τον Υιό, και το Άγιο Πνεύμα.
Το τριλαμπές της μιάς Θεότητος, ευσεβώς υμνήσωμεν βοώντες,Άγιος ει, ο Πατήρ ο άναρχος, ο συνάναρχος Υιός και το Θείον Πνεύμα, φώτισον ημάς, πίστει σοι λατρεύοντας, και του αιωνίου πυ­ρός εξάρπασον.Το τριλαμπές της μίας Θεότητας ας υμνήσουμε με ευσέβεια φωνάζοντας,Άγιος είσαι, ο Πατέρας ο χωρίς αρχή, ο εξίσου χωρίς αρχή Υιός και το Θείο Πνεύμα. Φώτισε εμάς που σε λατρεύουμε με πίστη, και γλύτωσέ μας από την αιώνια φωτιά [της κόλασης].
Και νυν και αεί, και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.Και τώρα και πάντα και στους ατέλειωτους αιώνες. Ναι, πράγματι.
Χαίρε σεμνή,ή Θεόν σαρκί  τεκούσα εις  πάντων σωτηρίαν, δι’ ης γένος των  ανθρώπων εύρατο την σωτηρίαν, δια σου εύροιμεν Παράδεισον, Θεο­τόκε αγνή ευλογημένη.  Χαίρε σεμνή,εσύ που γέννησες κατά σάρκα τον Θεό για τη σωτηρία όλων, διά της οποίας το γένος των ανθρώπων βρήκε τη σωτηρία, μέσα από σένα θα βρούμε τον Παράδεισο, Θεοτόκε αγνή, ευλογημένη.
Αλληλούϊα, Αλληλούϊα, Αλληλούϊα, Δόξα σοι ο Θεός. [3]Δοξάζετε το Θεό, Δοξάζετε το Θεό, Δοξάζετε το Θεό, δόξα σ’ Εσένα Θεέ. [3]
Μετά των Αγίων ανάπαυσον Χριστέ την ψυχήν της δούλης σου,ένθα ουκ έστι πόνος, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή   ατελεύτητος.Μαζί με τους Αγίους ανάπαυσε Χριστέ την ψυχή της δούλης σου,εκεί που δεν υπάρχει πόνος ή λύπη ή στεναγμός, αλλά ατελείωτη ζωή.
ΙΕΡΕΥΣ Μετά   πνευμάτων   δικαίων   τετελειωμένων,   την ψυχήν της δούλης  σου,  Σώτερ, ανάπαυσον, φυλάττων αυτήν εις την μακαρίαν ζωήν, την παρά σοι, φιλάνθρωπε.ΙΕΡΕΑΣ Μαζί με πνεύματα δικαίων που έφθασαν στην τελειότητα ανάπαυσε Σωτήρα την ψυχή της δούλης Σου, φυλάγοντας την στην ευτυχισμένη ζωή που υπάρχει δίπλα Σου, φιλάνθρωπε.
ΧΟΡΟΣ Εις την κατάπαυσιν σου, Κύριε, όπου πάντες οι Αγίοι σου  αναπαύονται, ανάπαυσον και   την ψυχήν της δούλης σου, ότι μόνος υπάρχεις αθά­νατος.ΧΟΡΟΣ Στον τόπο ανάπαυσης κοντά Σου, Κύριε, όπου αναπαύονται όλοι οι άγιοί Σου, ανάπαυσε και την ψυχή της δούλης σου, γιατί μόνο εσύ είσαι αθάνατος.
ΙΕΡΕΥΣ Δόξα Πατρί, και Υιώ, και Αγίω Πνεύματι.ΙΕΡΕΑΣΔόξα στον Πατέρα, τον Υιό, και το Άγιο Πνεύμα.
Συ ει ο Θεός ημών, ο καταβάς εις Άδην,και τας οδύνας  λύσας  των  πεπεδημένων,  αυτός   και την ψυχήν της δούλης Σου, Σώτερ, ανάπαυσον.Εσύ είσαι ο Θεός μας που κατέβηκες στον Άδη,και τερμάτισες την οδύνη αυτών που ήταν φυλακισμένοι εκεί, εσύ Σωτήρα ανάπαυσε και την ψυχή της δούλης Σου.
ΧΟΡΟΣ Και νυν και αεί, και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.  ΧΟΡΟΣ Και τώρα και πάντα και στους ατέλειωτους αιώνες. Ναι, πράγματι.
Η μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος,η  Θεόν αφράστως κυήσασα, πρέσβευε υπέρ του σωθήναι την ψυχήν της δούλης σου.Μόνη αγνή και αμόλυντη Παρθένε,που κυοφόρησες με θαυμαστό κι ανεξήγητο τρόπο τον Θεό, μεσολάβησε για να σωθεί η ψυχή της δούλης σου.
ΙΕΡΕΥΣΕλέησον ημάς ο Θεός, κατά το μέγα έλεος σου, δεόμεθα σου, επάκουσον και ελέησον.ΙΕΡΕΑΣ Ελέησέ μας Θεέ σύμφωνα με το μεγάλο σου έλεος, σε παρακαλούμε εισάκουσέ μας και ελέησέ μας.
ΧΟΡΟΣ: Κύριε ελέησον.ΧΟΡΟΣ: Κύριε ελέησε.
ΙΕΡΕΥΣ Έτι δεόμεθα υπέρ αναπαύσεως της ψυχής της κεκοιμημένης δούλης του Θεού —ς και υπέρ του συγχωρηθήναι αυτής παν πλημμέλημα εκούσιον τε και ακούσιον.ΙΕΡΕΑΣ Ακόμα παρακαλούμε για να αναπαυθεί η ψυχή της δούλης του Θεού —ς που έχει κοιμηθεί και για να της συγχωρεθεί κάθε σφάλμα, είτε το έκανε με τη θέλησή της είτε άθελά της.
Όπως Κύριος ο Θεός τάξη την ψυχήν αυτής ένθα οι Δίκαιοι αναπαύονται, τα ελέη του Θεού, την βασιλείαν των ουρανών, και άφεσιν των αυτού αμαρτιών, παρά Χριστώ τω αθανάτω Βασιλεί και θεώ ημών αιτησώμεθα.Για να βάλει ο Κύριος ο Θεός την ψυχή της εκεί που αναπαύονται οι δίκαιοι, ας ζητήσουμε τα ελέη του Θεού, τη βασιλεία των ουρανών και την συγχώρηση των αμαρτιών της από τον Χριστό τον αθάνατο βασιλιά και Θεό μας.
ΧΟΡΟΣ: Παράσχου Κύριε.ΧΟΡΟΣ: Χάρισε μας το ζητούμενο, Κύριε.
ΙΕΡΕΥΣ: Του Κυρίου δεηθώμεν.ΙΕΡΕΑΣ: Ας παρακαλέσουμε τον Κύριο.
ΧΟΡΟΣ: Κύριε ελέησον.ΧΟΡΟΣ: Κύριε ελέησε.
ΙΕΡΕΥΣΟ Θεός των πνευμάτων και πάσης σαρκός, ο τον θάνατον καταπατήσας, τον δε διάβολον καταργήσας, και ζωήν τω κόσμω σου δωρησάμενος, αυτός, Κύριε, ανάπαυσον την ψυχήν της κεκοιμημένης δούλης σου —ς, εν τόπω φωτεινώ, εν τόπω χλοερώ, εν τόπω αναψύξεως, ένθα απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός. Παν αμάρτημα το παρ’ αυτ– πραχθέν εν λόγω ή έργω ή διανοία, ως αγα­θός και φιλάνθρωπος Θεός συγχώρησον ότι ουκ έστιν άνθρωπος, ος ζήσεται και ουχ αμαρτήσει, συ γαρ μόνος εκτός αμαρτίας υπάρχεις, η δικαιο­σύνη σου δικαιοσύνη εις τον αιώνα, και ο νόμος σου αλήθεια. Ότι συ ει η ανάστασις, η ζωή, και η ανάπαυσις της κεκοιμημένης δούλης σου —ς, Χριστέ ο Θεός ημών, και σοι την δόξαν αναπέμπομεν, συν τω ανάρχω σου Πατρί, και τω παναγίω και αγαθώ και ζωοποιώ σου Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.ΙΕΡΕΑΣΘεέ των πνευμάτων και κάθε σαρκικής φύσης, που καταπάτησες το θάνατο και κατάργησες το διάβολο και χάρισες ζωή στον κόσμο σου, εσύ Κύριε ανάπαυσε την ψυχή της δούλης Σου —ς που έχει κοιμηθεί, σε τόπο φωτεινό, σε τόπο χλοερό, σε τόπο αναψυχής και ξεκούρασης, όπου δεν υπάρχει οδύνη, λύπη και στεναγμός. Κάθε αμάρτημα που έκανε με λόγια ή έργα ή με τη σκέψη, ως αγαθός και φιλάνθρωπος Θεός συγχώρεσέ το. Διότι δεν υπάρχει άνθρωπος που θα ζήσει και δεν θα αμαρτήσει, εσύ μόνο είσαι εκτός της αμαρτίας, η δικαιοσύνη Σου είναι αιώνια και ο νόμος Σου αλήθεια. Γιατί εσύ είσαι η ανάσταση, η ζωή και η ανάπαυση της δούλης σου —ς που έχει κοιμηθεί Χριστέ Θεέ μας, Και σ’ εσένα στέλνουμε τη δόξα, και στον χωρίς αρχή Πατέρα Σου και στο Πανάγιο και Αγαθό Πνεύμα Σου που δίνει ζωή, τώρα και πάντα και στους ατέλειωτους αιώνες.
ΧΟΡΟΣ: Αμήν.ΧΟΡΟΣ: Ναι, πράγματι.
ΙΕΡΕΥΣΑιωνία σου η μνήμη, αξιομακάριστε και αείμνηστε αδελφή ημών. [3]ΙΕΡΕΑΣΑιώνια να υπάρχει η μνήμη για σένα [στον ουρανό], αδελφή μας που αξίζεις να σε μακαρίζουν και να σε θυμούνται για πάντα. (3)
ΧΟΡΟΣΑιωνία η μνήμη, αιωνία η μνήμη, αιωνία αυτής η μνήμη.  ΧΟΡΟΣΑιώνια να υπάρχει η μνήμη, αιώνια να υπάρχει η μνήμη, αιώνια να υπάρχει η μνήμη γι’ αυτήν [στον ουρανό].

Πηγές

https://www.askitikon.eu/agiologio/ofelima-psychis/3588/h-theologia-ton-mnimosynon-giati-telounte-ta-3imera-ke-ta-9mera-mnimosyna-6017/

https://expaganus.wordpress.com/tag/%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%B8%CE%AF%CE%B1-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%BF%CF%85/

Σχετικά Ομάδα Consciousness.gr

Διαδρομές αυτογνωσίας και αυτοπραγμάτωσης
Διαβάστε όλα τα άρθρα από Ομάδα Consciousness.gr