Βαδίζοντας έναν ακόμα νυχτερινό περίπατο μια δροσερή νύχτα του Απρίλη, το μονοπάτι του περιπάτου μου συνοδεύουν μονοπάτια μουσικά και συναισθηματικά. Μονοπάτια φαντασίας και ενόρασης που αναδύονται μέσα από τις μουσικές που ακούω από τα ακουστικά και το φορητό ψηφιακό ραδιοφωνάκι που κρατώ στο χέρι.
Βαριά η διάθεση της ψυχής μου, αλαφραίνει όμως σε κάθε βήμα και αποκτά μεγαλύτερη εγρήγορση σε κάθε στροφή του δρόμου. Με συνοδεύει η μουσική της Ηπείρου, οι στοχασμοί μου αλλά και οι αόρατες ενέργειες του αστρικού και αιθερικού μου σώματος. Μέσα από την ανασκόπηση των όσων έχω εσωτερικά βιώσει τις τελευταίες μέρες, επικρατεί ο στοχασμός πάνω σε μια μονάκριβη λέξη. Ο στοχασμός πάνω στη λέξη εμπιστοσύνη.
Τι σημαίνει εμπιστοσύνη; Η ετυμολογική προσέγγιση της λέξης εμπιστοσύνη μας οδηγεί στο να συνειδητοποιήσουμε ευθύς αμέσως την συγγένεια της εμπιστοσύνης με τις λέξεις πίστη, πιστεύω και πείθω. Εμπιστεύομαι σημαίνει κατά βάση πιστεύω βαθιά σε κάποιον ή κάτι αλλά και πείθομαι ότι μπορώ να στηριχθώ ουσιαστικά σε κάποιον ή κάτι.
Στην εγκόσμια ζωή η λέξη εμπιστοσύνη διαθέτει πληθώρα χρήσεων. Μερικές συνηθισμένες φράσεις και εννοιολογικές προσεγγίσεις της λέξης εμπιστοσύνη είναι οι ακόλουθες:
- Εμπιστοσύνη στην ιατρική και στην επιστημονική κοινότητα.
- Εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις, στους “δικούς” μας ανθρώπους.
- Εμπιστοσύνη στους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς, στις αξίες του πολιτισμού.
- Ψήφος εμπιστοσύνης στην πολιτική της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (αυτή η ρήση είναι αμιγώς ιστορικής σημασίας πλέον, δεδομένου ότι η κοινοβουλευτική δημοκρατία έχει ήδη καταλυθεί, αν όχι σε όλα, στα περισσότερα κράτη της γης).
- Άνθρωποι εμπιστοσύνης, έμπιστοι για ανάληψη ευθυνών και διεκπεραίωση βαρυσήμαντων εργασιών.
- Ανταλλαγή εμπιστευτικών πληροφοριών σε διαπροσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Διευρύνοντας αυτή τη χρήση της λέξης, η εμπιστοσύνη υφίσταται ως όρος ακόμα και στην τεχνολογία, όπως για παράδειγμα στα υπολογιστικά συστήμτα και στην τεχνητή νοημοσύνη. Λέμε ότι ένα πληροφοριακό σύστημα πρέπει να έχει ένα επίπεδο εμπιστοσύνης (level of trust) με κάποιο άλλο σύστημα, ώστε τα δύο αυτά συστήματα να μπορούν να ανταλλάσσουν με ασφαλή τρόπο πληροφορίες.
Ζούμε σε μια εποχή στην οποία επιχειρείται η σταδιακή επίτευξη κλονισμού της έννοιας της εμπιστοσύνης. Όσες χρήσεις της λέξης “εμπιστοσύνη” αναφέραμε ακριβώς προηγουμένως καταργούνται και διαβρώνονται μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο, σε μια κοινωνία που μεταλλάσσεται και αλλοτριώνεται, κινούμενη προς αυτοκαταστροφικές ατραπούς. Βιώνουμε σε αυξανόμενο βαθμό γύρω μας μια αίσθηση απώλειας της εμπιστοσύνης στις ανθρώπινες αξίες της φιλαδέλφειας, της αλληλεγύης, της συνύπαρξης και της συγχώρεσης. Ο άνθρωπος του πολιτισμού της ήσσονος προσπάθειας και της κατάλυσης του “τα αγαθά κόποις κτώνται” δεν έμαθε ποτέ του ή έμαθε αλλά ξέχασε στην πορεία τον δρόμο της αληθινής σχέσης, ο οποίος ακολουθεί το μοτίβο “Θεός, συνάνθρωπος και Εγώ είμαι“. Χάνοντας την εμπιστοσύνη στο συνάνθρωπο, χάνουμε την εμπιστοσύνη στον Θεό και τελικά και στον εαυτό μας. Και όταν αναφερόμαστε στην εμπιστοσύνη στον εαυτό μας δεν εννοούμε την οντολογική και υπαρξιακή μας αυτοπεποίθηση αλλά την ψυχολογική και συναισθηματική αυτοπεποίθηση, η οποία είναι θεμιτή και αναγκαία για την επιβίωσή μας σε μια εν γένει αφιλόξενη προς την ψυχή μας επίγεια πλάση.
Εκριζώνοντας από τον αλλοτριωμένο άνθρωπο τις αξίες που τον κρατούν πνευματικά και ψυχικά ζωντανό και καλλιεργώντας μονομερώς την διανοητική του υπόσταση και την εξάρτησή του από το θέσφατο της τεχνολογίας και της επιστήμης, το απρόσωπο “σύστημα” της τεχνοκρατίας επιταχύνει την αποσταθεροποίηση και τον αποσυντονισμό του εσωτερικού του κόσμου και τον οδηγεί σε μια κατάσταση πνευματικής “ξηρασίας” και οριστικής απώλειας κάθε αίσθησης εμπιστοσύνης με πνευματικούς όρους. Η αποϊεροποίηση αυτή του πνεύματος οδηγεί σε ένα αγεφύρωτο χάσμα μοναξιάς και θλίψης, το οποίο για να καλύψει ο σύγχρονος άνθρωπος επιδιώκει συνειδητώς ή ασυνειδήτως την σύνδεση με πάσης φύσεως υποκατάστατα ζωής.
Αυτό όμως το οποίο δυστυχώς ο πλανεμένος άνθρωπος της τεχνολογίας και της υλιστικής ευμάρειας αδυνατεί να συνειδητοποιήσει είναι ότι χωρίς εμπιστοσύνη στον Θεό και στον άνθρωπο είσαι ουσιαστικά νεκρός, δεν μπορείς πλέον να κοινωνείς, δεν έχεις που να σταθείς, δεν έχεις κάτι ή κάποιον στον οποίο να πιστέψεις και να νιώσεις ότι η πίστη αυτή αναπαύει τον νου και την ψυχή σου.
Συζητώντας σήμερα το απόγευμα με την μητέρα μου, της έθεσα αυθορμήτως το ερώτημα: “Πόσους ανθρώπους καταφέρνουμε να εμπιστευθούμε ειλικρινώς και με τρόπο απόλυτο και ολοκληρωτικό στην ζωή μας; Σε πόσους ανθρώπους μπορούμε να νιώσουμε ότι μπορούμε να εμπιστευθούμε το σώμα μας, το νου μας και την ψυχή μας χωρίς φόβο και χωρίς την παραμικρή ανησυχία ότι θα μας προδώσουν, θα μας χλευάσουν ή θα μας προσπεράσουν με παγερή αδιαφορία ή ουδετερότητα; Πόσες φορές καταφέρνουμε στη ζωή μας να αφεθούμε στον άνθρωπο και στον Θεό Πατέρα με το αίσθημα της δοτικότητας και της απόλυτης εμπιστοσύνης που νιώθει ένα αγνό βρέφος ή ένα νήπιο στα χέρια των γονέων του;”
Το ερώτημα αυτό ακόμα ηχεί στα αυτιά μου. Και προφανώς δεν πιστεύω ότι η παρουσία της ουσιαστικής εμπιστοσύνης στην ζωή μας είναι υπόθεση ποσοτική αλλά καθαρά ποιοτική. Επιχειρώντας να συγκεντρώσω μερικά από τα ποιοτικά αυτά στοιχεία του “αφήματος” στην εμπιστοσύνη προς τον άλλο, διακρίνω τα ακόλουθα σημεία, τα οποία θεωρώ ότι ορίζουν επαρκώς το τι σημαίνει εμπιστοσύνη στην πράξη.
- Εμπιστοσύνη σημαίνει να εμπιστεύομαι την ροή της ζωής και αφήνομαι στα χέρια του Θεού. Αφήνομαι όχι παθητικά και μοιρολατρικά για τα “χτυπήματα της μοίρας” θυματοποιώντας το εγώ μου αλλά λειτουργώ με την νοοτροπία του “συν Αθηνά και χείρα κίνει” προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσω τα “σημεία των καιρών” και να αντιληφθώ το διάβα μου στην επίγεια κοινωνία και τις διαρκείς κυκλικές πτώσεις μου ως εφαλτήριο ανάστασης. Σε όλα τα γεγονότα και τις συγκυρίες της ζωής μου, σε όλους τους ανθρώπους και τις καταστάσεις που συναντώ, κινούμαι με βάση το ερώτημα “τι έχω να μάθω;” και όχι “τι έχω να κερδίσω;”. Προσπαθώ δηλαδή να διακρίνω τα της ψυχής “καλά και συμφέροντα“, τα οποία στα ανθρώπινα μάτια δεν είναι πάντα και τα πιο ευχάριστα. Με αυτή την προϋπόθεση, η καλή επίγεια ζωή πατάει κατά 50% στη δική μας έντιμη προσπάθεια και κατά 50% στο άφημά μας πάνω στο θέλημα του Θεού.
- Εμπιστοσύνη σημαίνει βεβαιότητα ότι κάποιος με αγαπάει και αποζητάει την επιστροφή μου στην πνευματική μου πατρίδα για την επανένωση μαζί Του. Η επιστροφή στην πατρίδα είναι ένας δρόμος μακρύς ο οποίος προϋποθέτει τον πόθο της αυτογνωσίας. Η ενεργός μου συμμετοχή στο ταξίδι της αυτογνωσίας όμως καθώς και η ανάληψη της ευθύνη της ζωής μου δεν σημαίνει την στεγνή και “ατσαλάκωτη” πειθαρχία μου προς τον εαυτό μου και προς τις διαπροσωπικές σχέσεις μου. Δεν σημαίνει αυτομαστίγωμα αλλά αποδοχή και συνέργεια. Στη ζωή οφείλω να μάθω τόσο να επιζητώ να αφεθώ στον Θεό και στον συνάνθρωπο όσο και να εμπνέω ειλικρινή, απροϋπόθετη και ουσιαστική εμπιστοσύνη στους ανθρώπους τους οποίους μπορώ να αγγίξω ψυχικά μέσα από μια αγαπητική σχέση.
- Η εμπιστοσύνη στα πλαίσια της θεολογίας είναι ο πυρήνας της πίστης προς τον Θεό, σε καθαρά βιωματικό όμως και όχι δογματικό επίπεδο. Η βιωματική αυτή προσέγγιση της πίστης διαμέσου της εμπιστοσύνης μαρτυρά την βεβαιότητά μας για την παρουσία του Θεού, την εμπιστοσύνη στο θέλημά Του και την συμμετοχή μας στην προθέαση της Θείας Κοινωνίας, τόσο εντός των μυστηρίων της Εκκλησίας όσο και μέσα σε κάθε στιγμή του άχρονου Τώρα της καθημερινότητάς μας.
Κάποια στιγμή οι στοχασμοί αυτοί σταματούν. Συνεχίζω τον περίπατό μου και έχοντας ήδη την έξαψη της σωματικής άσκησης και τον αναδυόμενο ζήλο της αναζήτησης του πυρήνα της έννοιας της εμπιστοσύνης, φτάνω στην κοντινή οικεία Εκκλησία. Εκεί όπου προσφάτως πραγματοποιήθηκε η περιφορά του Επιταφίου. Όλα βουβά και σκοτεινά. Κάποιος θα έλεγε ότι δεν υπάρχει ψυχή πουθενά. Κι όμως κάτι μέσα μου μου λέει ότι το μέρος αυτό είναι ιερό και ίσως πολύ πιο ζωντανό και από το πιο πολυσύχναστο και πολύβοο σημείο. Αναζητώ ψηλαφώντας στους τοίχους μέσα στο ημίφως να βρω το σημείο της βόρειας πύλης του ναού από το οποίο έγινε η είσοδος του επιταφίου μετά την περιφορά. Στην πύλη αυτή έγινε η αναπαράσταση της σκηνής των “κεκλεισμένων θυρών”. Ο ιερέας παριστάνει τον Χριστό ενώπιον των πυλών της Κόλασης και ψέλνει τους στίχους του Δαυίδ “Αρατε πύλας, οι άρχοντες υμών και επάρθητε πύλαι αιώνιοι και εισελεύσεται ο Βασιλεύς της δόξας”. Ο ψάλτης από μέσα παριστάνει το διάβολο προσπαθεί να εμποδίσει την είσοδο. Τελικά ο ιερέας σπρώχνει ορμητικά την πόρτα του ναού και μπαίνει μέσα ως λυτρωτής των αμαρτωλών. Αγγίζω για λίγα δευτερόλεπτα με το χέρι την πύλη αυτή και ανακαλώ το “Άρατε πύλας”.
Τελικώς ανακαλώ τον στοχασμό του σταυρωμένου ληστή δίπλα στον Εσταυρωμένο Χριστό και τα συγκλονιστικά λόγια μετανοίας του “Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου”. Μα μήπως και η τελευταία φράση του ίδιου του Χριστού στην μεγάλη στιγμή πάνω στον Σταυρό δεν ήταν η απόλυτη δήλωση εμπιστοσύνης προς τον Θεό Πατέρα;
Πάτερ, εις χείρας σου παρατίθεµαι το πνεύµα µου.
Εμπιστοσύνη σημαίνει πίστη και πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη. Κλείνω με την ευχή να επικρατήσει μέσα μας τελικώς ολοκληρωτικά ο πόθος και η βούληση για συμμετοχή με υπερβατικούς όρους στο μεταμορφωτικό γεγονός της Ανάστασης.
