Το Αϊβαλί ή αλλιώς Κυδωνίες
Το Αϊβαλί (τουρκικά: Ayvalık), επίσης γνωστό ως Κυδωνίες, είναι πόλη της Τουρκίας και ένας από τους ασφαλέστερους λιμένες στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, απέναντι από τη Λέσβο, στα βορειοανατολικά της Μυτιλήνης. Βρίσκεται στην επαρχία Μπαλικεσίρ και κοντά στην Πέργαμο. Υπολογίζεται ότι έχει περίπου 30.000 κατοίκους, οι οποίοι αυξάνονται κατά την καλοκαιρινή περίοδο λόγω τουρισμού.
Το Αϊβαλί υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά κέντρα του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία, το δεύτερο μετά τη Σμύρνη. Μεγάλο εμπορικό κέντρο, λόγω του λιμένα, είχε ανθρώπινη παρουσία από το 1500 π.Χ.. Η ίδρυση του σύγχρονου οικισμού τοποθετείται μεταξύ του 1570 και του 1580. Οι πρώτοι οικιστές ήρθαν από τα γειτονικά παράλια της Λέσβου στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τις επιδρομές των πειρατών όπου και ίδρυσαν οικισμούς στην παραλία, στις θέσεις Χόνδραμμο (Καμπακούμ) και Καμπύλη Άκρα (Εγρί Μποτζάκ).
Επειδή όμως και εκεί δεν έπαψαν οι πειρατικές επιδρομές, μετακινήθηκαν προς το εσωτερικό του όρμου, στη θέση όπου βρίσκεται και σήμερα το Αϊβαλί, στο βάθος του ομώνυμου όρμου προφυλαγμένου από τα Μοσχονήσια. Το Αϊβαλί εξελίχθηκε γρήγορα σε ένα μεγάλης σημασίας εμπορικό κόμβο, στο τρίγωνο Σμύρνη – Αϊβαλί – Χίος, που εξυπηρετούσε τα πλοία που έβγαιναν στο Αιγαίο.
Η μεγάλη ακμή του Αϊβαλιού τοποθετείται χρονικά μετά το 1773 και αποδίδεται στα προνόμια που παραχωρήθηκαν τότε στους χριστιανούς κατοίκους της πόλης με ειδικό φιρμάνι του Σουλτάνου Σελίμ Γ΄, (που κάλυπτε παράλληλα και τους χριστιανούς στην Καισάρεια της Καππαδοκίας). Ο ελληνικός πληθυσμός του άσκησε μεγάλη επιρροή στη ντόπια ζωή μέχρι και το 1922, όταν το σύνολο των Ελλήνων εκδιώχθηκε και στη θέση τους ήρθαν μουσουλμάνοι, κυρίως από την Κρήτη, στα πλαίσια της υποχρεωτικής ανταλλαγής πληθυσμών, για ν΄ αποτελέσει και η πόλη αυτή σύμβολο της προσφυγιάς του 1922.
Σήμερα είναι ένα αναπτυσσόμενο αστικό κέντρο, διατηρώντας ακόμα αρκετά από τα ελληνικά του στοιχεία. Αποτελεί το εμπορικό κέντρο της περιοχής μετά το Αδραμύττιο. Πολλοί από τους ηλικιωμένους κατοίκους της πόλης εξακολουθούν να μιλούν Ελληνικά, ενώ πολλά τούρκικα τεμένη είναι πρώην ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες. Χαρακτηριστικός είναι ο ωραίος αιγιαλός στο μυχό του, που λεγόταν “Φάληρο”, με ωραία λουτρά, καθώς και το προάστιο “Γενιτσαροχώρι”, όπου και οι άλλοτε εσωτερικοί λιμένες Αγιά Παρασκευή και Πασά-λιμάνι. Το Αϊβαλί είναι η πόλη από την οποία κατάγεται ο ζωγράφος και συγγραφέας Φώτης Κόντογλου και ο κεραμίστας Πάνος Βαλσαμάκης.
Η ονομασία της πόλης προέρχεται από την τουρκική λέξη ayva, (αϊβά) η οποία σημαίνει «κυδώνι», τόσο τον καρπό όσο και το όστρακο, τα οποία αμφότερα αφθονούν στην ευρύτερη περιοχή. Εκτός από την ονομασία «Αϊβαλί», η οποία επιλέχθηκε ως κύρια, ήταν σε χρήση μέχρι τέλους και η λόγια ελληνική εκδοχή της «Κυδωνίαι». Η επιλογή μεταξύ των δύο δεν ήταν άμοιρη ιδεολογικού περιεχομένου, ενώ ταυτόχρονα παρείχε και στοιχεία για την κοινωνική ταυτότητα του ομιλούντος. Έτσι οι εκπρόσωποι των ανώτερων στρωμάτων προτιμούσαν την εκδοχή «Κυδωνίαι», ενώ ο όρος «Αϊβαλί» χρησιμοποιόταν από τα λαϊκά στρώματα.
Το αϊβαλιώτικο ζεϊμπέκικο
Ένα από τα πιο αγαπημένα μου ακούσματα και χορευτικά παραδοσιακά μονοπάτια, το γέννημα του Αϊβαλιού και των προσφύγων οι οποίοι προήλθαν από αυτό και οι οποίοι έφεραν μέσα τους κομμάτια της μουσικοχορευτικής του παράδοσης και του εν γένει πολιτισμού της πονεμένης Μικράς Ασίας, είναι το αϊβαλιώτικο ζεϊμπέκικο. Κάθε φορά που το ακούω, με καλεί να το χορέψω και να το ζήσω. Να ζήσω μαζί του τον χαμένο πόνο, τις χαμένες ελπίδες αλλά και την κρυφή υπόσχεση των μεγαλείων του πολιτισμού ο οποίος ζει μέσα από το άκουσμά του.
Ο χορός αναβιώνει σε όλα τα νησιά του βόρειου και ανατολικού αιγαίου αλλά και στα σημερινά παράλιας της Μικράς Ασίας.
Πηγές
https://www.wikiwand.com/el/%CE%91%CF%8A%CE%B2%CE%B1%CE%BB%CE%AF
