Δίψηφα
Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί τα οποία παριστάνουν έναν φθόγγο. Τα δίψηφα παρουσιάζονται στις ακόλουθες ενότητες.
Δίψηφα φωνήεντα
- Το ου για το φθόγγο (ου): ουρά, του βουνού.
- Το αι, που προφέρεται όπως και το ε: σημαίες.
- Το ει, το οι και το θι που προφέρονται όπως και το ι: κλείνει, οι κάτοικοι, υιοθετώ.
Δίψηφα σύμφωνα
Τα μπ, ντ, γκ έχουν άλλοτε άρρινη και άλλοτε έρρινη προφορά. Άρρινη προφορά έχουν τα μπ, ντ, γκ όταν βρίσκονται:
- Στην αρχή των λέξεων: μπαίνω, μπαούλο, ντύνω, ντρέπομαι, γκέμι, γκρεμός.
- Μέσα στη λέξη, ύστερα από σύμφωνο και σπανιότερα ύστερα από φωνήεν (σε ξένες λέξεις προπάντων): μπάρμπας, τουρμπίνα, μπερτνές, φίντισι, αργκό, μπαμπάς, μπαντέμι, μπαγκέτα.
Πιο συχνά όμως η προφορά του μπ και του ντ είναι έρρινη. Δηλαδή το πρώτο γράμμα, μ ή ν, προφέρεται ξεχωριστά και το δεύτερο, π ή τ, προφέρεται σαν το αντίστοιχο δίψηφο μπ ή ντ. Οι λέξεις: αμπέλι, Λαμπρή, πάντοτε, πέντε, προφέρονται σαν να τις γράφαμε: αμ-μπέλι, Λαμ-μπρή, πάν-ντοτε, πέν-ντε.
Παρόμοια και στις λέξεις που έχουν γκ ή γγ, το πρώτο γράμμα προφέρεται σαν ν και το δεύτερο, το κ ή το γ, σαν το δίψηφο γκ. Έτσι οι λέξεις: αγκάθι, αγκαλιά, φεγγάρι, Αγγλία προφέρονται σαν να ήταν γραμμένες αν-γκάθι, αν-γκαλιά, γεν-γκάρι, Αν-νγκλία.
Οι συνδυασμοί μπ, ντ, γκ όταν το πρώτο τους γράμμα προφέρεται σαν ρινικό σύμφωνο, ονομάζονται ρινικά συμπλέγματα.
Το τσ και το τζ: τσαμπί, έτσι, κορίτσι, Ελενίτσα, Μπότσαρης, τζίτζικας, τζίτζιφο, τζάκι, Τζαβέλας. Σε πολλές λέξεις πριν από το τσ και το τζ υπάρχει ένα ν: βιολοντσέλο, νεράντζι. Τα συμπλέγματα ντζ και ντσ πρέπει να τα ξεχωρίζουμε στην προφορά από τα απλά τζ και τσ. Λέγονται με ν: γάντζος, καλικάντζαρος, μπρούντος, σκαντζόχοιρος, Μάντζαρος, αλλά χωρίς ν: μελιτζάνα, τζιτζίκι.
Πηγή
Νεοελληνική γραμματική Μανόλη Τριανταφυλλίδη
